KASSANDRA'S DRINK, EAT & LEARN GUIDE

ΦΑΓΗΤΟ & ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΣΤΗΝ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΛΙΜΑΝΙΑ & ΜΑΡΙΝΕΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ
(Harbors-Ports-Marines in Kassandra Peninsula)

Tourist & Cultural Guide of Kassandra Halkidiki

Μαρίνες & Αγκυροβόλια ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ

Στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής υπάρχουν 2 μεγάλες οργανωμένες μαρίνες, 2 μεγάλα λιμάνια (Αλιευτικά καταφύγια) και πολλά φυσικά και τεχνητά λιμανάκια και αποβάθρες (σκάλες) σε πολλά από τα παραθαλάσσια χωριά της. Εδώ παρουσιάζονται τα κυριότερα, πρώτα από την μεριά του Θερμαϊκού Κόλπου και μετά του Τορωναίου. Σκάλα έχουν η Σίβηρη, τα Λουτρά Αγίας Παρασκευής, το Πευκοχώρι και η Καλλιθέα. Από την παραλία Χρούσω στο Παλιούρι και την αποβάθρα του Πευκοχωρίου, αναχωρούν ημερήσιες κρουαζιέρες για τον περίπλου του Τορωναίου κόλπου. Για κάθε λιμάνι αναλύονται τα τεχνικά χαρακτηριστικά και οι παροχές του, καθώς επίσης αναφέρονται και οι συντεταγμένες του.
Επίσης εξαιρετική είναι η ιστορική και γεωγραφική ανάλυση του Οικονομολόγου-Αρχαιολόγου Ιωακείμ Παπάγγελλου για τα Λιμάνια και τις σκάλες στην Κασσάνδρα κατά τους Μέσους Χρόνους.

ΥΠΟΛΙΜΕΝΑΡΧΕΙΟ ΝΕΩΝ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ
(Υπολιμεναρχείο του Κεντρικού Λιμεναρχείου Θεσσαλονίκης)

Hellenic Coast Guard
Port Authority of Nea Moudania (Id: 5140)
Αγίου Γεωργίου 7, 63200 Νέα Μουδανιά Χαλκιδικής
Τηλέφωνα: +302373021172, +302373065117 & +302373065118
Fax: +302373023680
Email: moudania@hcg.gr
Website: http://www.hcg.gr/node/234

ΧΑΡΤΕΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ

ΜΑΡΙΝΑ ΣΑΝΗ (Sani Resort)

40.09805, 23.30998

Κρατήσεις Θέσεων Ελλιμενισμού & Πληροφορίες
Τηλ.:+302374099581 & +302374099582
email: sanimarina@saniresort.gr
Website: http://www.sani-resort.com/el_GR/sani-marina

Η Sani Marina τελεί υπό τις πλέον σύγχρονες προδιαγραφές τεχνολογίας και ασφάλειας, και προσφέρει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου όλον το χρόνο. Επεκτάθηκε και ανακαινίστηκε πλήρως το 2003. Έχει 215 ξεχωριστά αγκυροβόλια, για σκάφη μέχρι 26 μέτρα, 32.000 τετραγωνικά, και βάθος νερού 3 μέτρα. Τροφοδοσία ηλεκτρικού ρεύματος, πόσιμο νερό, καύσιμα, αποχετεύσεις, σωλήνες αντιπυρικής προστασίας και 24ωρη υπηρεσία φύλαξης. Επίσης ασύρματη πρόσβαση στο διαδίκτυο (Wi-Fi), υπηρεσίες συντήρησης σκάφους κατ’ αίτηση και πάρκινγκ για αυτοκίνητα & trailers. Eπίσημο μέλος του Camper & Nicholsons 1782 Club.

ΟΡΜΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΙΒΗΡΗΣ

40.02368, 23.36362

Ο φυσικός όρμος του Αγίου Νικολάου στην Σίβηρη χαρακτηρίζεται από τα ρηχά του νερά και από το πανέμορφο εξωκλήσι των Αγίων Αναργύρων που κτίστηκε το 1850. Είναι περιτριγυρισμένος από χαλέπια πεύκη και προσφέρεται για περιπατητές, υποβρύχιο ψάρεμα, καταδύσεις και πυροφάνι ! Χρησιμοποιείται κυρίως από ντόπιους ψαράδες. Υπάρχει και χωματόδρομος επικοινωνίας με τον κεντρικό περιφερειακό δρόμο της Κασσάνδρας.

ΛΙΜΑΝΙ ΝΕΑΣ ΣΚΙΩΝΗΣ (Αλιευτικό καταφύγιο)

39.94606, 23.52758

Στο λιμάνι της Νέας Σκιώνης με τον παραλιακό πεζόδρομο δένουν βάρκες, αλιευτικά και εκδρομικά σκάφη. Η Νέα Σκιώνη είναι ένα γραφικό χωριό, που συνδυάζει το πευκοδάσος και την γαλαζοπράσινη θάλασσα. Έχει το μεγαλύτερο λιμάνι της Κασσάνδρας, που πρόσφατα ηλεκτροφωτίστηκε, χαρακτηρισμένο ως Αλιευτικό καταφύγιο. Για την κατασκευή του αλιευτικού καταφυγίου Νέας Σκιώνης φορέας υλοποίησης είναι η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χαλκιδικής. Το έργο περιλαμβάνει την επέκταση και ολοκλήρωση του παραλιακού κριπηδώματος, επέκταση και ολοκλήρωση του α’ υπήνεμου μόλου και δημιουργία θέσης προσέγγισης σκαφών με μεγάλο βύθισμα στο τέλος αυτού, εκβάθυνση τμήματος της λιμενολεκάνης, εκσκαφή-εκβάθυνση διαύλου εισόδου του λιμένα, κατασκευή β’ υπήνεμου μόλου με φυσικούς ογκόλιθους για προστασία της ακτής, εγκατάσταση συστήματος πυρόσβεσης και εγκατάσταση δυο φάρων στους υπήνεμους μόλους.
Η Γιορτή του γαύρου στο λιμάνι της Νέας Σκιώνης είναι 3ήμερη και διοργανώνεται στις αρχές Αυγούστου με άφθονο γαύρο, τσίπουρο και κρασί και παραδοσιακά μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα. Τηλ. επικοινωνίας: +302374350252.

ΛΙΜΑΝΙ ΛΟΥΤΡΩΝ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ (Μικρό τεχνητό λιμάνι)

39.92912, 23.58277

Τα Λουτρά Αγίας Παρασκευής είναι παραλιακός οικισμός, γνωστός για τις ιαματικές πηγές του, φημισμένες για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες(SPA). Στο μικρό μόλο των Λουτρών Αγίας Παρασκευής δένουν μικρά σκάφη. Παραπλεύρως του μόλου υπάρχει ένα μικρό τεχνητό λιμάνι για τις ανάγκες κυρίως των ντόπιων αλιέων, για το οποίο γίνονται σκέψεις για επέκταση. Οι κάτοικοι, που διαμένουν μόνιμα στα Λουτρά, ασχολούνται κυρίως με την αλιεία, τη μελισσοκομία, την καλλιέργεια της ελιάς και τον τουρισμό.

ΛΙΜΑΝΙ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΛΙΟΥΡΙΟΥ (Αλιευτικό καταφύγιο)

39.93116, 23.73413

Το γραφικό λιμανάκι του Αγίου Νικολάου βρίσκεται στην περιοχή του ακρωτηρίου Κάνιστρο κάτω από το άγρυπνο μάτι του προστάτη των θαλασσινών Αγίου Νικολάου. Το ασπρογάλανο εκκλησάκι του 1865 προσθέτει αιγαιοπελαγίτικο χρώμα στο τοπίο. Υπήρχε ναός του Απόλλωνα Καναστρέου, ήταν ιωνικού ρυθμού και αυτό το μαρτυρεί ένα κιονόκρανο εντοιχισμένο πάνω στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την ωραία θέα της θάλασσας και του λιμανιού, παρακολουθώντας τις ψαρόβαρκες κα τα σκάφη να πηγαινοέρχονται. Κατά το ηλιοβασίλεμα το τοπίο γίνεται ακόμη πιο εκπληκτικό.
Η περιοχή του Ακρωτηρίου στο Παλιούρι Χαλκιδικής αποτελεί "Τόπο Κοινοτικής Προστασίας" του δικτύου ΦΥΣΗ 2000(NATURA 2000) με κωδικό GR1270008.

ΜΑΡΙΝΑ Miraggio Thermal Spa Resort (ΞΥΝΑ ΠΑΛΙΟΥΡΙΟΥ)

39.92959, 23.70639

Miraggio Thermal Spa Resort
63085 Κάνιστρο Παλιούρι Χαλκιδική
Tel.: +302374020288 & +302374440000
Fax: +302374020289
e-mail: info@miraggio.gr
Website: https://www.miraggio.gr/el/

Η Marina Miraggio μπορεί να υποδεχτεί όλο τον χρόνο, 81 σκάφη αναψυχής και θαλαμηγούς μήκους μέχρι 40 μέτρων, προσφέροντας 24ωρη φύλαξη και υπηρεσίες ελλιμενισμού υψηλών προδιαγραφών. Λειτουργεί όλο τον χρόνο και οι εγκαταστάσεις και υπηρεσίες της περιλαμβάνουν: 50.000 m² θαλάσσιας επιφάνειας με βάθος από 4,5 ως 10μ, υπερσύγχρονο σύστημα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και πόσιμου νερού με λειτουργία κάρτας, Σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων, Σταθμούς άντλησης αποβλήτων και λυμάτων, Ράμπα ανέλκυσης-καθέλκυσης σκαφών, Wi-Fi και Εστιατόριο.

ΛΙΜΑΝΙ ΟΡΜΟΣ ΧΡΟΥΣΟ & ΛΙΜΑΝΙ ΞΕΝΙΑ (Φυσικό)

39.9586, 23.68194

Τον Ιούνιο του 1918 με Βασιλικό Διάταγμα, παραδόθηκε στο Παλιούρι και ο οικισμός "Χρούσω". Για το όνομα "Χρούσω" υπάρχει λαϊκή παράδοση που λέει ότι ονομάστηκε έτσι από τον βασιλιά Χρούσο που έζησε παλιά στην περιοχή. Στην περιοχή υπάρχει το ξενοδοχείο Ξενία που κτίστηκε το 1962 και το κάμπινγκ με το ίδιο όνομα το οποίο κατασκευάστηκε το 1974. Στο Χρούσω μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει τα καταγάλανα νερά και τη χρυσαφένια αμμουδιά, που σε συνδυασμό με τα πεύκα που αγγίζουν τη θάλασσα σχηματίζουν ένα κυριολεκτικά μαγευτικό τοπίο.
Στο ύψωμα του ακρωτηρίου Χρούσω, περισυλλέγησαν, κατά καιρούς, όστρακα κυρίως ρωμαϊκά και διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη. Με σωστική επίσης ανασκαφή, που έγινε στο κάμπινγκ του EOT το 1983, ήρθαν στο φως σημαντικές αρχαιότητες της ρωμαϊκής περιόδου.

ΓΛΑΡΟΚΑΒΟΣ (Φυσική Μαρίνα για Ψαροκάικα)

39.98225, 23.66034

Το μεγάλο έλος του Γλαρόκαβου, φαίνεται ότι κατά τούς χρόνους της ρωμαιοκρατίας είχε πολύ διαφορετική μορφή. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η στάθμη της θάλασσας ήταν τότε περί τα δύο μέτρα χαμηλότερη, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι το έλος ήταν πολύ περιορισμένο και κατελάμβανε μόνον ένα τμήμα τού σημερινού λιμανιού. Στον βορειοδυτικό τομέα του λιμανιού, δηλαδή εκεί όπου σήμερα δένουν τα ψαροκάικα, υπήρχαν τα (μη διακρινόμενα επιφανειακώς) ερείπια ενός αξιόλογου οικισμού της ρωμαιοκρατίας.
Η θέση του οικισμού στην αμμώδη λωρίδα μεταξύ έλους και θαλάσσης, προϋποθέτει την συστηματική λειτουργία αλυκών.
Μία από τις εκκλησίες του οικισμού βρίσκεται ερειπωμένη κάτω από το σημερινό εξωκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής. Βρισκόταν έξω από τα βορειοδυτικά όρια του οικισμού και δεν πρέπει να αποτελούσε τον κεντρικό ναό του. Από τα λίγα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη πού διακρίνονται, φαίνεται να πρόκειται για παλαιοχριστιανική βασιλική κτισμένη περί τα τέλη του 5ου αιώνα.

ΜΑΡΙΝΑ Pallini Beach Hotel (ΚΑΛΛΙΘΕΑ)

40.06184, 23.46346

Pallini Beach Hotel
Tel: +302374022100
e-mail: info@ghotels.gr
Website:http://www.ghotels.gr/hotels/pallini-beach-hotel-ghotels-halkidiki/?lang=el

Το τεσσάρων αστέρων ξενοδοχείο στη Χαλκιδική είναι το πρώτο του ομίλου GHotels και χτίστηκε το 1972, ακολουθώντας από τότε μια διαδρομή πρωτοπορίας που έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή. Η Μαρίνα του δεν είναι πολύ μεγάλη αλλά μπορεί να εξυπηρετήσει μικρά τουριστικά σκάφη με άνεση.

ΛΙΜΑΝΙ ΝΕΑΣ ΦΩΚΑΙΑΣ (Αλιευτικό καταφύγιο)

40.13469, 23.40201

Η παραλία της Νέας Φώκαιας ανήκει στα νοτιοδυτικά παράλια του Κόλπου Κασσάνδρας και καταλαμβάνει τμήμα του Όρμου Νέας Φώκαιας που βρίσκεται έμπροσθεν του ομώνυμου οικισμού. Χαρακτηριστικό του ο καλοδιατηρημένος βυζαντινός πύργος του Αγίου Παύλου(1407). Το χωριό διαθέτει αξιόλογη τουριστική υποδομή, που περιλαμβάνει πολυτελή ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, εστιατόρια, ουζερί, ταβέρνες, ψαροταβέρνες, καφετερίες, ζαχαροπλαστεία κ.τ.λ. Το νοτιοανατολικό άκρο της ακτής κολύμβησης οριοθετείται από τον λιμένα της Νέας Φωκαίας που χρησιμοποιείται ως χώρος ελλιμενισμού αλιευτικών και σκαφών αναψυχής, δυναμικότητας περίπου 70 σκαφών. Η περιοχή είναι προσβάσιμη οδικώς τόσο με ιδιωτικά μέσα, όσο και με μέσα μαζικής μεταφοράς.

Αρμόδια Τοπική Αρχή: Δήμος ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ
Τηλέφωνα: +302374350100 & Fax: +3023740-0636
Website: www.kassandra.gr
e-mail: otakas1@otenet.gr

Λιμάνια και σκάλες στην Κασσάνδρα κατά τους Μέσους Χρόνους
(Ports and wharfs in Kassandra during the Middle Ages)

Thursday, May 20, 2021

Η ιδιάζουσα γεωμορφολογία της ακτογραμμής της Χαλκιδικής Χερσονήσου και η εγγύτητά της προς την Εύβοια συνετέλεσαν ουσιαστικώς στην ίδρυση πλήθους παραθαλασσίων πόλεων, κυρίως σε θέσεις όπου υπήρχαν ήδη προελληνικές οικιστικές εγκαταστάσεις. Η προτίμηση των παραθαλασσίων θέσεων προφανώς σημαίνει και ναυτιλιακές δραστηριότητες των κατοίκων, ήδη από τα προϊστορικά χρόνια. Η παλαιότερη όμως σχετική ιστορική αναφορά προέρχεται από τον Ηρόδοτο, ο οποίος μας πληροφορεί ότι ο Ξέρξης παρέλαβε πλοία και στρατό από τις παράλιες πόλεις της Χερσονήσου.
Λέγοντας «λιμάνι» εννοούμε μία περιοχή παραθαλάσσια (ή παραλίμνια, ή παραποτάμια) η οποία επιτρέπει παραμονή πλοίων για προστασία από καιρικές συνθήκες, για φορτοεκφορτώσεις εμπορευμάτων, για επιβιβάσεις και αποβιβάσεις ανθρώπων, για τροφοδοσία και εφοδιασμό και για επισκευές.
Τα λιμάνια χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στα φυσικά και στα τεχνητά. Τα τεχνητά συνήθως αξιοποιούν την φυσική διαμόρφωση της ακτής, σε θέσεις όπου παρέχεται μερική προστασία από κάποιους ανέμους και όπου το βάθος της θαλάσσης είναι κατάλληλο για το μέγεθος των πλοίων πού προσεγγίζουν. Αν και το μήκος της ακτογραμμής της Χαλκιδικής υπολογίζεται σε περισσότερο από 600 χιλιόμετρα (από το Μεγάλο Έμβολο μέχρι τον Σταυρό), τα φυσικά λιμάνια πού παρέχουν προστασία από όλους τους καιρούς είναι πολύ λίγα.
Τα παλιότερα λιμενικά έργα πού εντοπίζονται στην Χαλκιδική πρέπει να ανάγονται στον 5ον αιώνα π.Χ. Η προσέγγισή τους και η κατανόηση τους διευκολύνεται αν λάβουμε υπόψη την ανύψωση της στάθμης της θαλάσσης κατά τους ιστορικούς χρόνους, δηλαδή περί τα 2,5 μέτρα από την εποχή του Ηρόδοτου.
Από τους Μέσους Χρόνους (5ος-15ος αιώνα) οι πληροφορίες μας για ναυτική δραστηριότητα στην Χαλκιδική είναι ελάχιστες. Ο όρος «λιμήν» αναφέρεται σε ελάχιστες περιπτώσεις. Οι χρησιμοποιούμενοι όροι για την θέση προσέγγισης και πρόσδεσης του πλοίου, συνηθέστατα είναι ο λατινογενής όρος «Σκάλα» και σπανίως «Παρασκάλιο». Για το παραθαλάσσιο οίκημα πρώτης υποδοχής ανθρώπων και υλικών, δηλαδή τον σήμερα λεγόμενο στο άγιο όρος «αρσανά», χρησιμοποιούνταν ο όρος «αποθήκη» («Μαγαζί» κατά τον 19ον-20ον αιώνα).
Για την καθιέρωση μιας Σκάλας δεν ήταν απαραίτητη η ύπαρξη τεχνικών Έργων αλλά αρκούσε να ήταν η ακτή κατάλληλη για προσέγγιση και να παρείχε περιστασιακή προστασία από κάποιους καιρούς. Για την διευκόλυνση της λειτουργίας της Σκάλας κατασκευαζόταν μία ξύλινη αποβάθρα, στην οποία προσέγγιζε το πλοίο για τις φορτοεκφορτώσεις. Δεν έχουμε πληροφορίες για την μορφή της ξυλοκατασκευής, υποτίθεται όμως ότι δεν θα διέφερε από τις ξύλινες πασσαλόπηκτες σκάλες πού εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται, των οποίων το χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι τα αραιά ξύλα του δαπέδου, προκειμένου να ελαχιστοποιείται η αντίσταση στην ορμή των κυμάτων. Η πράξη της προσεγγίσεως ονομαζόταν «σκάλωμα (το)», λέξη η οποία έφθασε να σημαίνει και την Σκάλα.

Κατάλογος των αναφερομένων και των τεκμαιρομένων «σκαλωμάτων» των Μέσων Χρόνων στην Κασσάνδρα, αρχίζοντας από την πλευρά του Θερμαϊκού κόλπου και θεωρώντας ότι σε κάθε παραθαλάσσιο οικισμό λειτουργούσε και μία (τουλάχιστον) Σκάλα.

01. Σκάλα, πιθανώς και λιμενίσκος, πρέπει να υπήρχε σε τμήμα του αρχαίου λιμανιού της Κασσάνδρειας(Νέα Ποτίδαια), στην προς τον Θερμαϊκό έξοδο της διώρυγας, όπως αυτή επαναχαράχθηκε κατά την επανίδρυση της πόλης από τον Ιουστινιανό, συγχρόνως με την ανοικοδόμηση του διατειχίσματος.

02. Παραλλήλως λειτουργούσε και ο λιμενίσκος στην προς τον Τορωναίο Έξοδο. Δεν γνωρίζουμε για πόσο καιρό λειτούργησαν η διώρυγα και τα λιμάνια, θα πρέπει όμως να θεωρηθεί βέβαιον ότι οι δύο σκάλες θα λειτουργούσαν τουλάχιστον μέχρι το 996, έτος τελευταίας αναφοράς του «πολιχνίου» της Κασσάνδρειας. Λίγα χρόνια αργότερα η Κασσάνδρεια προφανώς καταστράφηκε από βουλγαρική καταδρομή και έκτοτε δεν εμφανίζεται παρά κατά τις αρχές του 15ου αιώνος με το όνομα χωρίο «των Πορτών». Το 1407 επαναδιωρύχθηκε η διώρυγα, πιθανώς ως οχυρωματική τάφρος, επισκευάσθηκε το διατείχισμα και, προφανώς, επαναλειτούργησαν οι Σκάλες, αν είχε σταματήσει η λειτουργία τους. Το 1424 οι Βενετοί παρέλαβαν την χερσόνησο της Κασσάνδρας μαζί με την Θεσσαλονίκη και μέχρι το 1430, όταν κυριάρχησαν οι Οθωμανοί, συνέχισαν να ενισχύουν τις οχυρώσεις του ισθμού και, προφανώς, να χρησιμοποιούν τουλάχιστον τις Σκάλες.

03. Σκάλα πρέπει να υπήρχε στο Γεράνι της Κασσάνδρας, όπου λειτουργούσε η μεγάλη αλυκή, από την ύστερη αρχαιότητα (τουλάχιστον) μέχρι και τον 15ον αιώνα. Στην παραθαλάσσια λωρίδα γης που χώριζε την αλυκή από την θάλασσα, αναπτύχθηκε ένας μεγάλος υστερορρωμαϊκος - παλαιοχριστιανικός οικισμός, ο οποίος θα μπορούσε να ταυτισθεί με το «Μυριάνδριον», το αναφερόμενο άπαξ σε αγιορείτικο έγγραφο του 1421. Κατά τον 15ον αιώνα η Σκάλα, εκτός από την αλυκή πρέπει να εξυπηρετούσε και το γειτονικό μετόχι «Μαρίσκιν» της αγιορείτικης Μονής Διονυσίου.

04. Μικρός λιμενοβραχίονας υπήρχε στην Σάνη, αμέσως νοτίως του πύργου των Μονών Εσφιγμένου-Σταυρονικήτα. Στην χερσόνησο του Αγίου Γεωργίου, όπου και ο προαναφερθείς πύργος, βρισκόταν ο παλαιός τομέας της πόλης Σάνης, της οποίας το λιμάνι πρέπει να βρισκόταν στην ίδια θέση περίπου. Από τον μόλις διακρινόμενο λιμενοβραχίονα προέρχεται το μαρμάρινο ανάγλυφο υπέρθυρο, το ενσωματωμένο το 1859 στον ενοριακό ναό της Βάλτας (Κασσάνδρειας), έργο του 6ου αιώνα μ.Χ., το οποίο φαίνεται να προέρχεται από τον επισκοπικό ναό της Κασσάνδρειας. Θα πρέπει λοιπόν να θεωρηθεί ως πιθανόν ότι ο λιμενοβραχίονας κατασκευάσθηκε κατά τα έτη 1307-1309, από την Καταλανική Εταιρεία, ή κατά τα έτη 1407-1429.

05. Στον όρμο της Μεγάλης Κύψας, όπου ανασκάφηκε μεγάλη αγροικία του 4ου μ.Χ. αιώνος, σε θέση προγενέστερης εγκατάστασης. Στην αγροικία ήσαν ενταγμένοι και είκοσι, τουλάχιστον, μεγάλοι κεραμικοί κλίβανοι, με πολύχρονη διάρκεια λειτουργίας, η παραγωγή των οποίων, προφανώς αποσκοπούσε στο εμπόριο. Έχοντας υπόψη ότι στην ακτογραμμή, δεξιά και αριστερά της Μεγάλης Κύψας, μέχρι και την προς νότο Μικρή Κύψα, εντοπίζεται πλήθος κεραμικών κλιβάνων της ύστερης αρχαιότητας, θα πρέπει να θεωρηθεί ως πολύ πιθανόν, η Σκάλα της Μεγάλης Κύψας να χρησιμοποιούνταν και ως θέση φόρτωσης της κεραμικής παραγωγής. Η αγροικία επεβίωσε μέχρι και τον 8ον αιώνα. Το 1089 Η περιοχή έγινε μετόχι της αγιορείτικης Μονής του Ξενοφώντος, γνωστό με το όνομα Σιβρή, στην ιδιοκτησία της οποίας παρέμεινε μέχρι την δεκαετία του 1920. Προφανώς η Σκάλα παρέμεινε εν χρήσει, τουλάχιστον για τις ανάγκες του μετοχιού της Μονής και του προς δυσμάς όμορου τότε μετοχιού της Μονής Βατοπεδίου. Ο όρμος της Κύψας αναφέρεται στους πορτολάνους ως ασφαλές αγκυροβόλιο (Quipsa) και στάση υδροδότησης.

06. Κατά την ύστερη αρχαιότητα και μέχρι τον 6ον αιώνα υπήρχε ένας εκτεταμένος παραθαλάσσιος οικισμός στην παραλία της Φούρκας. Στο νότιο άκρο της παραλίας, όπου και το ασφαλέστερο αγκυροβόλιο, εντοπίσθηκαν πολλοί κεραμικοί κλίβανοι. Ο κάμπος της Φούρκας είναι ο μεγαλύτερος και ο πλέον εύφορος της Κασσάνδρας. Από το πρώτο μισό του 10ου αιώνος υπήρχε εκεί μετόχι της Μονής των Περιστερών, το οποίο λίγο αργότερα μεταβιβάσθηκε στην αγιορείτικη Μεγίστη Λαύρα και αργότερα στην Μονή Ιβήρων. Πρέπει να υπήρχε λοιπόν μία Σκάλα πού εξυπηρετούσε τον αρχαίο οικισμό και, πιθανώς η ίδια θέση, εξυπηρετούσε τα μεσοβυζαντινα μετόχια και τους οικισμούς της περιοχής. Στην μέση της παραλίας και του αρχαιολογικού χώρου της Φούρκας λειτουργούσε, μέχρι την δεκαετία του 1970, ο σταθμός συγκεντρώσεως της ρητίνης και από την εκεί Σκάλα γινόταν η φόρτωση της στα μεταφορικά πλοία.

07. Παρακάμπτοντας το αμμώδες και οξύ ακρωτήριο Ποσείδι, όπου ανασκάφηκε από την μακαρίτισσα Ιουλία Βοκοτοπούλου το ιερό του Ποσειδώνος, φθάνουμε στον όρμο «Μολα Καλύβα» - «Μπουλαμάτσια», όπου παρέχεται προστασία από όλους τους καιρούς εκτός απο τον νοτιά. Κάπου εκεί πρέπει να ήταν το λιμάνι της Μένδης και ο όρμος πρέπει να ήταν ένα διαχρονικό αγκυροβόλιο.

08. Το τεχνητό λιμάνι της αρχαίας Σκιώνης πρέπει να παρείχε ακόμη προστασία κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους, όταν στην γειτονική θέση της Παναγίας Φανερωμένης υπήρχε μία αξιόλογη εγκατάσταση.

09. Η επομένη Σκάλα πρέπει να βρισκόταν στον Άγιο Νικόλαο, παρά τα Λουτρά της Αγίας Παρασκευής, όπου και παλαιοχριστιανική εγκατάσταση.

10. Στην παραλία του Αγίου Γεωργίου υπήρχε εγκατάσταση από τον 5ον αιώνα π.Χ. μέχρι και (τουλάχιστον) τον 4ον αιώνα μ.Χ., με την αυτονόητη Σκάλα.

11. Παρακάμπτοντας το ακρωτήριο Κάνιστρο (το Κανάστραιον των αρχαίων) συναντούμε τον ομώνυμο όρμο, ασφαλή από όλους τους καιρούς εκτός του βοριά. Μέσα στον όρμο βρίσκεται και η χερσονησίδα του Αγίου Νικολάου με τον ομώνυμο ναΐσκο κτισμένο στην θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής και τον οικισμό και τους κεραμικούς κλιβάνους στην γειτονική ακτή. Ο όρμος ήταν γνωστό καταφύγιο για την ναυσιπλοΐα του βορείου Αιγαίου και συλλειτουργούσε με τον απέναντι ευρισκόμενο ασφαλέστατο Κωφό λιμένα της Σιθωνίας. Στον όρμο βρίσκονται τα ναυάγια πλοίων τα οποία, προφανώς, τα έπιασε ο βοριάς. Μεταξύ αυτών λέγεται ότι είναι και ένα κατάφορτο με μαγαρικούς αμφορείς του 12ου αιώνα.

12. Το φυσικό λιμανάκι Χρούσω εξυπηρετούσε τον παρακείμενο παλαιοχριστιανικό οικισμό, αλλά ήταν και ασφαλές καταφύγιο για τα πλεούμενα του πλούσιου οικισμού της ύστερης αρχαιότητας της γειτονικής Ξενίας του ΕΟΤ.

13. Το έλος του Γλαρόκαβου (σήμερα υποτυπώδης μαρίνα), πρέπει να ήταν αλυκή, η οποία λειτουργούσε κατά την ύστερη αρχαιότητα και τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους και πρέπει να επαναλειτούργησε κατά τον 15ον αιώνα. Όπως και στο Γεράνι, ο οικισμός αναπτύχθηκε στην αμμώδη λωρίδα μεταξύ της αλυκής και της ακτής. Η Σκάλα πρέπει να βρισκόταν κάπου στην αμμώδη ακτή.

14. Στην σημερινή Χανιώτη θα πρέπει να λειτουργούσε η επόμενη Σκάλα, αφού εκεί υπήρχε εκτεταμένη παλαιοχριστιανική εγκατάσταση.

15. Στο Πολύχρονο υπήρχε κατά την αρχαιότητα μία από τις πόλεις της χερσονήσου και ο εκεί οικισμός συνέχισε να υφίσταται μέχρι και τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους. Προφανώς η Σκάλα πού εξυπηρετούσε την αρχαία πόλη, συνέχισε να λειτουργεί και στους επόμενους αιώνες, στην ίδια ή σε γειτονική θέση.

16. Στην θέση Σωλήνα, όπου και προϊστορική εγκατάσταση ήδη από την πρώιμη εποχή του Χαλκού, υπήρχε σημαντική πόλη κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, η οποία συνέχιζε να επιβιώνει τουλάχιστον μέχρι τον 7ον μ.Χ. αιώνα. Κατά τον 14ο αιώνα στην ίδια θέση υπήρχε το χωρίο «του Σωλήνος», με δύο πύργους εκατέρωθεν του εκεί χειμάρρου, οι οποίοι ήλεγχαν την πρόσβαση προς το αγκυροβόλιο του όρμου του Σωλήνος, όπως αυτό εικονίζεται με επιμονή σε παλαιούς χάρτες. Στην ακτογραμμή του Σωλήνος υπήρχε πλήθος αρχαίων αρχιτεκτονικών μελών, αγνώστου προελεύσεως, τοποθετημένα σε άτακτη παράταξη παραλλήλως προς την ακτή και σε μικρή απόσταση από αυτήν, τα οποία αναφαίνονταν κατά τις υποχώρηση των υδάτων (αμπώτιδες) του Φεβρουαρίου. Πιθανώς πρόκειται για μια προσπάθεια, ίσως αποτυχούσα, κατασκευής λιμένος. Πάντως η ακτή του Σωλήνος υπήρξε μία από τις σημαντικότερες Σκάλες της Κασσάνδρας.

17. Στην Άθυτο διακρίνεται ακόμη το καταχωσμένο λιμάνι της αρχαίας Αφύτου, από το οποίο, μέχρι την δεκαετία του 1960, επεβίωνε ένα έλος ονομαζόμενο «λίμνα». Η Άφυτις συνέχισε να υφίσταται μέχρι και τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους και την ξανασυναντούμε σε έγγραφο του 1318 ως «Άφετον». Πρέπει να θεωρηθεί βέβαιον ότι η Σκάλα της Αφύτου βρισκόταν όπου και σήμερα, δηλαδή στην κλειστή σήμερα είσοδο του αρχαίου λιμανιού.

18. Στην σημερινή Νέα Φώκαια βρισκόταν το σπουδαίο μετόχι της αγιορείτικης Μονής του Αγίου Παύλου. Κάτω από τον πύργο του 1407, κτισμένο πάνω σε προϊστορικό οικισμό, υπάρχει ένα αγκυροβόλιο ασφαλές από τους νοτίους, δυτικούς μέχρι και βορειοδυτικούς ανέμους. Στην εκεί αμμώδη ακτή βρισκόταν η Σκάλα του μετοχιού.

19. Βορείως της Νέας Φώκαιας, στην θέση «Λιμιώνας» (=μέρος πού λιμανιάζει, δηλαδή ασφαλές αγκυροβόλιο), όπου παραθαλάσσιος αρχαίος ελαιώνας, υπάρχει αγκυροβόλιο ασφαλές από τους νοτίους, δυτικούς μέχρι και τους βορείους ανέμους. Εκεί πρέπει να ήταν η επί του Τορωναίου Σκάλα πού εξυπηρετούσε τα μετόχια των Μονών Διονυσίου και Σιμωνόπετρας.

Συνεχίζοντας την ακτογραμμή προς βορρά φθάνουμε στον επί του Τορωναίου λιμένα της Κασσάνδρειας, στον οποίο έχουμε ήδη αναφερθεί και ολοκληρώνουμε τον περίπλου της χερσονήσου Κασσάνδρας.

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:
Ιωακείμ Παπάγγελλος
Οικονομολόγος-Αρχαιολόγος (10η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων)
ΕΡΕΥΝΑ & ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
Βαγγέλης Κατσαρίνης
Ηλεκτρονικός - Κατασκευαστής Ιστοσελίδων Διαδικτύου

Send Comments

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση
και γενικά η αναπαραγωγή των κειμένων της ιστοσελίδας, με οποιοδήποτε μέσο ή τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά, χωρίς γραπτή άδεια του δημιουργού. Οι φωτογραφίες αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του Sunspot Web Design, βάσει του νόμου 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το νόμο 100/1975). Σημειώνεται ότι η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Όλες οι δημοσιευμένες φωτογραφίες αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία των φωτογράφων και διέπονται από τους νόμους του Ελληνικού Κράτους περί πνευματικών δικαιωμάτων. Δεν επιτρέπεται να αναπαράγετε τo site, εξ ολοκλήρου ή τμηματικά, χωρίς την έγγραφη άδεια των διαχειριστών. Εάν επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε μία ή περισσότερες από τις φωτογραφίες για παρουσίαση σε έντυπο ή ηλεκτρονικό μέσο, υποχρεούστε να αναφέρετε στην ίδια σελίδα και σε ευκρινές σημείο το website : www.kassandratour.gr ως πηγή των εικόνων.

ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΕΤΕ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΑΣ
Τηλέφωνα επικοινωνίας :
+302374023330 & +306946676500
Υπεύθυνοι ιστοσελίδας :
Μαίρη Παπαδοπούλου & Βαγγέλης Κατσαρίνης
ΕΔΡΑ : Κασσάνδρεια Χαλκιδικής
e-mail : kass2010@otenet.gr